کد مطلب:31340 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » اعتقادات

چرا نميتوانيم برخي از صفات را به خداوند نسبت دهيم؟ چه تفاوتي ميان صفات خداوند و صفات انسان است؟

در يك تقسيم، صفات دو قسماند: صفات كمال و صفات نقص. در مورد خداوند گفته ميشود: صفات خداوند دو قسم است; صفات ثبوتيه; يعني صفاتي كه براي خداوند ثابت است. مانند علم، قدرت، حيات و... و صفات سلبيه; يعني صفاتي كه از خداوند نفي ميشود. مانند جهل، عجز و...

صفاتي كه نشان از نقص دارد، نميتوان به خداوند نسبت داد; چون در خداوند هيچگونه نقصي نيست، بلكه بايد تمامي صفات نقص را از خداوند سلب نمود. هر صفتي كه نشان از كمال دارد، ميتوان به خداوند نسبت داد; چون هر كمالي كه فرض شود در خدا هست و خداوند كمال مطلق است و هر كس هر كمالي دارد، خدا به او داده است. گرچه همة صفات كمال را ميتوان به خدا نسبت داد، در مورد اطلاق هر اسمي بر خداوند، اختلاف نظر است. برخي از دانشمندان ميگويند: اسماي الهي توقيفي است; يعني تنها اسمايي را ميتوان به خداوند نسبت داد كه در آيات و روايات ذكر شده است. مثلاً قرآن ميفرمايد: أَفَرَءَيْتُم مَّا تَحْرُثُون # ءَأَنتُمْ تَزْرَعُونَهُوَّ أَمْ نَحْنُ الزَّ َرِعُونَ ;(واقعه،63 و 64) آيا آنچه را كشت ميكنيد، ملاحظه كردهايد؟ آيا شما آن را ]بيياري ما[ زراعت ميكنيد، يا ماييم كه زراعت ميكنيم؟ الرَّحْمَـَنُ # عَلَّمَ الْقُرْءَان;(رحمن،1و2) ]خداي[ رحمان، قرآن را ياد داد. بنابر توقيفي بودن اسماي الهي نميتوان گفت: اللّه زارع، اللّه معلّم. با اينكه خداوند، زراعت و تعليم را به خودش نسبت داده است.(ر.ك: ترجمة تفسير الميزان، علامة طباطبايي، مترجم موسوي همداني، ج 8، ص 534، بنياد علمي و فكري علامه طباطبايي / پيام قرآن، آيتاللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 4، ص 37 ـ 40 و 59 و 211، دارالكتب الاسلاميه.)

تفاوت اساسي صفات خداوند با صفات انسان در سه چيز است:

1. صفات خداوند، ذاتي اوست; يعني كسي به او عطا نكرده است; ولي صفات انسان را خداوند عطا كرده است.

2. صفات خداوند عين ذاتش است; يعني خداوند و صفاتش دو چيز نيست و در خارج اتحاد و عينيت دارند; ولي صفات انسان زايد بر ذاتش است.

3. از آنجا كه صفات خداوند عين ذات اوست و ذات خداوند نامحدود است، صفات او نيز نامحدود است; ولي صفات انسان همانند ذات او، محدود است.